مقدمه
پیمان‌شکنی یا بی‌وفایی زناشویی که در اصطلاح عرفی خیانت نامیده میشود، یکی از چالش‌برانگیزترین بحران‌هایی است که ممکن است زوج در زندگی مشترک خود با آن مواجه شوند.
الگوهای پیمان‌شکنی به تعداد افراد شرکت‌کننده در یک رابطه‌ی عاشقانه، همسر آسیب‌دیده‌ی آن‌ها و روابطی که در آن خیانت رخ می‌دهد، متنوع است. علاوه بر این ممکن است هر یک از زوجین تعاریف متفاوتی ازخیانت در روابط زوجین داشته باشند، برای برخی ممکن است هر ارتباطی جز ارتباط جنسی با شخصی دیگر قابل‌قبول باشد و برای دیگری، هرگونه توجه به یک رقیب بالقوه نابخشودنی باشد.
دکتر طلال السلیم، متخصص برجسته در زمینه‌ی مشاوره‌ی پیمان‌شکنی و نویسنده‌ی کتاب پیمان‌شکنی می‌گوید:« بهترین پیشامد ناگواری که شاید در ازدواج رخ دهد، بر اهمیت تعریف واضح خیانت برای درمان مؤثر تأکید می‌کند. به‌طورکلی فضای رابطه‌ی زن و شوهر است که مصداق خیانت را تعیین می‌کند؛ به لحاظ تخصصی پیمان‌شکنی هرگونه نقض انحصار رابطه‌ی عاطفی و جنسی محسوب میشود که طبق قاعده باید مختص ازدواج و رابطه‌ی همسران با یکدیگر باشد؛ اما به بیرون از چارچوب زن‌وشوهری منتقل شده است. خیانت، شکستن قول و وفادار نماندن به همسر در یک رابطه‌ی مبتنی بر تعهد است، چه این قول صراحتاً بخشی از پیمان ازدواج باشد، چه توافق خصوصی یا یک عهد نانوشته بین زن و شوهر باشد؛ هرچقدر هم که نقض چنین تعهداتی در ابتدای ازدواج غیرقابل‌تصور باشد، خیانت ممکن است اتفاق بیفتد و زمانی که اتفاق می‌افتد، سؤالات جدی و دشواری ایجاد می‌کند: «آیا باید بمانم؟ دیگر به چه کسی می‌توانم اعتماد کنم؟ من چه کم داشتم که او سراغ دیگری رفت؟»
خیانت چیست؟
تحقیقات تأیید می‌کنند که کشف یا افشای یک رابطه‌ی خارج از چارچوب به هر دلیلی که رخ‌داده باشد، معمولاً پیامدهای مخربی دارد و میتواند عملکرد عاطفی و رفتاری هر دو همسر را مختل کند. برای هر دو طرف عادی است که افسردگی، اضطراب و احساس عمیق ازدست‌دادن را تجربه کنند.
واکنش‌های همسر آسیب‌دیده میتواند به‌صورت استرس حاد شروع شود که به‌سرعت به علائم اختلال استرس پس از سانحه شباهت دارد.
علت‌های خیانت
بسیاری از افراد باوجوداینکه از هزینه‌های خیانت در یک رابطه، به‌ویژه در ازدواج آگاه هستند، اما دچار این انحراف می‌شوند و این سؤال را برمی‌انگیزند که:« چرا؟!»
باید در نظر داشت که پیداکردن علت خیانت در یک رابطه‌ی زناشویی به‌سادگی آنچه در عرف جامعه تصور میشود نیست، چرا که عوامل مختلفی هم از سوی فرد پیمان‌شکن، هم از سوی فرد خیانت دیده و هم از کیفیت رابطه‌ی این دو میتواند زمینه را برای وقوع این اتفاق فراهم کرده، سرعت ببخشد و یا باعث تداوم و تکرار خیانت شود.
در بین عموم مردم شاید تصور شود تنها همسرانی که رابطه‌ی جنسی رضایت‌بخشی ندارند دچار چنین مسئله‌ای می‌شوند؛ اما پژوهش‌ها نارضایتی جنسی را تنها یکی از عوامل زمینه‌ساز برای پیمان‌شکنی دانسته‌اند.
در این میان بیشترین میزان اثرگذاری مربوط به کیفیت رابطه‌ی دو همسر با یکدیگر است. طبق پژوهش‌ها عواملی مثل تجربه‌نکردن هیجان و سرگرمی در تعامل با همسر، غرق‌شدن همسر در مشغله‌های روزمره و توجه‌نکردن به فرد، انتقام گرفتن از همسر به‌خاطر رفتارهای آزار دهنده‌اش در رابطه‌ی زناشویی، انتقام گرفتن از همسر به‌خاطر خیانت او (مقابله‌به‌مثل کردن) و جذاب نبودن همسر از لحاظ جنسی و فیزیکی و عوامل وابسته به رابطه‌ی زناشویی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز این مسئله باشند.
در نظرسنجی از افرادی که خیانت کرده‌اند، ازدست‌دادن عشق و علاقه به همسر، تمایل به روابط متنوع و احساس نادیده‌گرفته‌شدن، به‌عنوان متداول‌ترین دلایل و پس از آن فشارهای موقعیتی، میل به افزایش عزت‌نفس و عصبانیت از شریک زندگی در مرتبه‌ی بعدی ذکر شده بود.
آیا خیانت نقطه‌ی پایان رابطه است؟
درمانگران حوزه‌ی زوج و خانواده برخلاف دیدگاه رایج در جامعه که وقوع پیمان‌شکنی را نقطه‌ی پایان یک رابطه می‌دانند، به پیمان‌شکنی زناشویی به‌عنوان فرصتی برای بازنگری رابطه‌ی زناشویی و ترمیم شکاف‌ها و نقاط آسیب‌پذیر رابطه نگاه می‌کنند؛
از نظر این متخصصان پاسخ این سؤال که «آیا ممکن است همه چیز مثل قبل شود؟» منفی است، نه ازاین‌جهت که حل‌وفصل پیمان‌شکنی را محال می‌دانند؛ بلکه ازآن‌جهت که قرار نیست این رابطه مثل قبل شود و زوجین اشتباهات گذشته‌شان را مجدداً تکرار کنند. چنین نگاهی نور امید را به افق تاریک پیش روی زوج برخواهد گرداند و آن‌ها را آماده‌ی امتحان مسیرهای جدید و اصلاح روندهای معیوب گذشته خواهد کرد.
برگرفته از:
کتاب رهایی از پیمان‌شکنی زناشویی (راهنمای زوج‌ها) برنامه‌ای برای غلبه، التیام و گذر: با هم یا تنها
.svg){kind=icon}
