مقدمه
- بازی کلید یادگیری، رشد، اعتماد به نفس و رفاه کودکان است.
- تنوع در بازی مهم است زیرا به همه زمینه های رشد کودکان کمک می کند.
- بازی بدون ساختار و بازی ساختاریافته انواع اصلی بازی هستند.
- با رشد کودکان، نحوه بازی آنها تغییر می کند.
اهمیت بازی کردن برای کودکان
بازی در یادگیری و رشد کودک شما نقش اساسی دارد. وقتی که بچه بازی می‌کند، راه‌ها و زمان‌های مختلفی برای یادگیری در اختیار او قرار می‌گیرد. تجربیات حسی، فیزیکی و شناختی متفاوت از خواص بازی برای کودکان است.از جمله اهمیت بازی کردن برای کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- می‌توانند اعتماد به نفس خود را بسازند؛
- احساس دوست داشتن، خوشحالی و امنیت داشته باشند؛
- در مورد نحوه عملکرد جهان بیشتر یاد بگیرند؛
- مهارت‌های اجتماعی، زبان و ارتباطی خود را گسترش دهند؛
- در مورد مراقبت از دیگران و محیط زیست بیاموزند؛
- مهارت‌های فیزیکی خود را گسترش دهند.
انواع مختلف بازی
بازی بدون ساختار
بازی بدون ساختار و آزاد، یک بازی برنامه‌ریزی نشده است که فقط اتفاق می‌افتد. بازی بدون ساختار به این بستگی دارد که در آن زمان چه چیزی علاقه کودک شما را جلب می‌کند. این نوع بازی به ویژه برای کودکان کوچک‌تر مهم است؛ زیرا به آنها اجازه می‌دهد از تخیل خود استفاده کرده و با سرعت حرکت کنند.
نمونه‌هایی از بازی‌های بدون ساختار عبارتند از:
- بازی خلاقانه تنها یا با دیگران، از جمله بازی‌های هنری یا موسیقی؛
- بازی‌های تخیلی ، برای مثال، ساختن خانه‌های کوچک با جعبه یا پتو، لباس و یا بازی‌های ساختگی؛
- جستجو در فضاهای جدید یا مورد علاقه مانند کمد، حیاط خلوت، پارک، زمین بازی و غیره.
شما می‌توانید بخشی از بازی بدون ساختار فرزندتان باشید. اما گاهی اوقات تنها کاری که باید انجام دهید این است که فرزندتان را در مسیر درست مانند مجموعه لباس‌ها و اسباب‌بازی‌های روی زمین یا مدادرنگی و کاغذ روی میز هدایت کنید. در برخی موقعیت‌های دیگر، ممکن است لازم باشد کمی فعال‌تر باشید. برای مثال:« چطور بازی لباس پوشیدن انجام دهیم؟ امروز می‌خواهی چه کاره باشی؟»
بازی ساختارمند
بازی ساختاریافته، سازماندهی شده است و در یک زمان ثابت یا در یک فضای مشخص اتفاق می‌افتد. این نوع بازی اغلب توسط یک فرد بالغ هدایت میشود. کودکان بزرگتر به احتمال زیاد از بازی ساختاریافته لذت و سود می‌برند.
بازی‌های ساختارمند
- بازی با توپ در فضای باز مانند شوت زدن به توپ فوتبال؛
- کلاس‌های آشنایی با آب برای کودکان نوپا یا آموزش شنا برای کودکان بزرگتر؛
- گروه‌های قصه‌گویی برای کودکان نوپا و پیش دبستانی در کتابخانه محلی؛
- کلاس‌های موسیقی یا نمایش برای کودکان در تمام سنین؛
- بازی‌های فکری و روی میزی خانوادگی یا کارتی؛
- ورزش‌های اصلاح‌شده برای کودکان کمی بزرگتر، مانند بسکتبال، فوتبال و ....
بازی‌های ساختارمند و بدون ساختار ممکن است در بیرون و یا داخل خانه اتفاق بیفتند. اهمیت بازی کردن کودکان در فضای باز این است که به کودک کمک می‌کند کاوش کند، فعال باشد، محدودیت‌های فیزیکی را آزمایش کند و کثیف شود!
بازی با کودکان چگونه شکل می‌گیرد؟
همانطور که کودک شما رشد می‌کند، محدوده‌ی توجه و مهارت‌های فیزیکی او رشد کرده و نحوه بازی او تغییر می‌کند. کودک شما خلاق‌تر میشود و تجربه بیشتری با اسباب‌بازی‌ها، بازی‌ها و ایده‌ها کسب می‌کند. این به این معنی است که آنها به فضا و زمان بیشتری برای بازی نیاز دارند. همچنین، کودکان در حین رشد به شکل‌های مختلف شامل بازی به تنهایی، بازی در کنار کودکان دیگر و بازی تعاملی با کودکان دیگر بازی می‌کنند.
وقتی زمان و فضایی برای بازی کردن بدون محدودیت وجود داشته باشد، فایده بازی کردن برای کودکان بیشتر بوده و تخیل آنها میتواند به دنبال کشف ایده‌ها باشد. شما می‌توانید متریال ساده مانند جعبه‌های مقوایی را به فضای موجود اضافه کنید. این کار میتواند الهام بخش بازی وانمودی، حتی در فضاهای کوچک باشد.
کودک دوست دارد با شما بازی کند، اما گاهی اوقات ممکن است ترجیح دهد به تنهایی بازی کند. در این مواقع کودکان فقط از شما می‌خواهند که به او ایده بدهید و آنها را رها کنید تا نحوه‌ی بازی کردن را یاد بگیرند و آن را پیش ببرند.
ایده‌ی بازی برای کمک به رشد نوزادان
فقط نگاه کردن به صورت و شنیدن صدای شما، به‌خصوص زمانی که نوزاد در حال خندیدن است، برای او بازی محسوب میشود. ممکن است دوست داشته باشید ایده‌ها و فعالیت‌های بازی زیر را با کودک خود امتحان کنید:
- موسیقی، آهنگ‌ها یا زنگ‌ها، باعث پیشرفت شنوایی و حرکت را پرورش دهد. شما می‌توانید هنگام آواز خواندن، ضربه‌های آرام روی شکم کودکتان بزنید؛
- بازی کودکانه دالی موشک(Peekaboo) برای رشد اجتماعی و عاطفی کودک شما عالی است؛
- قلقلک‌های آرام یا اشیا با بافت‌های مختلف حس لامسه را پرورش می‌دهند. شما و کودکتان می‌توانید اشیاء مانند پر، گل، فلز یا فوم را آزمایش کنید؛
- اشیاء با اندازه‌ها، رنگ‌ها و شکل‌های مختلف می‌توانند کودک شما را تشویق کنند که به آن رسیده و در دست بگیرد؛
- مبلمان محکم، توپ‌ها، اسباب‌بازی‌ها یا جعبه‌ها می‌توانند کودک شما را به خزیدن، ایستادن و راه رفتن وادار کنند.
قرار گرفتن منظم کودک بر روی شکم (تایمی تایم) و بازی روی کف برای نوزدان بسیار مهم است. تایمی تایم کودک شما را تشویق می‌کند تا حرکت کند و غلت بخورند و شما به او کمک کنید تا قدرت و کنترل عضلانی خود را پرورش دهد. این کار به کودک شما اجازه می‌دهد دنیا را از منظری متفاوت ببیند و تجربه کند. شما تنها به یک تشک بازی یا پتو بر روی زمین یا کف نیاز دارید.
ایده‌ی بازی برای کمک به رشد کودکان نوپا
در اینجا ایده‌هایی وجود دارد که کودک نوپا ممکن است از آن لذت ببرد:
- چیزهای بزرگ و سبک مانند جعبه‌های مقوایی، سطل‌ها یا توپ‌های بادی، می‌توانند کودک شما را تشویق به دویدن، ساختن، هل دادن یا کشیدن کنند؛
- بازی با گچ، طناب، موسیقی یا ظروف میتواند آنها را تشویق به پریدن، لگد زدن، پا زدن، پا گذاشتن و دویدن کند؛
- حلقه‌ها، جعبه‌ها، موانع بزرگ یا بالش‌ها برای بالا رفتن، متعادل کردن، چرخاندن، تاب خوردن یا غلتیدن بچه‌ها مناسب هستند؛
- بازی‌های نمایشی با روسری، کلاه و غیره برای تخیل و خلاقیت خوب است؛
- تپه‌ها، تونل‌ها یا گوشه‌ها می‌توانند فعالیت‌های فیزیکی مانند خزیدن، کوهنوردی و کاوش را در کودکان تشویق کند.
ایده‌ی بازی برای کمک به رشد کودکان پیش‌دبستانی
در اینجا چند ایده برای تقویت ذهن و بدن کودک پیش دبستانی وجود دارد:
- ظروف قدیمی شیر، قاشق‌های چوبی، گلدان‌های خالی گیاه، چوب، کاغذ خرد شده، سطل‌های پلاستیکی، قابلمه‌ها و لباس‌های قدیمی برای بازی‌های تخیلی و بدون ساختار و ایجاد خلاقیت، عالی هستند؛
- پازل‌های ساده و تطبیقی، شبیه دومینوی حیوانات میتواند حافظه و تمرکز کودک را تقویت کند؛
- خمیر بازی و خاک رس به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های حرکتی ظریف را در او توسعه دهد؛
- موسیقی مورد علاقه یا قابلمه و تابه برای رقصیدن یا ساخت موسیقی عالی هستند؛
- توپ‌ها می‌توانند بچه‌ها را به لگد زدن، پرتاب کردن یا غلتیدن تشویق کنند.
- وقتی فرزندتان را تشویق می‌کنید که لگد بزند یا پرتاب کند، ببینید آیا می‌توانید او را مجبور کنید که از هر دو طرف بدنش استفاده کند.
ایده‌ی بازی برای کمک به رشد کودکان سن مدرسه
کودک سن مدرسه شما میتواند با اشیاء و کارهای زیر سرگرم شود:
- مبلمان، کتانی، سبدهای لباسشویی، چادرها و جعبه‌ها برای ساخت خانه‌های کوچک عالی هستند؛
- ایجاد موانع در منزل می‌توانند کودک شما را در راه‌ها، جهت‌ها و سرعت‌های مختلف حرکت دهند؛
- معماسازی برای بازی با کلمات و همچنین پرورش مهارت‌های سوادآموزی عالی هستند؛
- پخت و پز ساده و فعالیت‌های آماده‌سازی غذا برای توسعه علم، حساب، سواد و مهارت‌های روزمره عالی هستند؛
- تخیل خود کودک شما میتواند او را به یک ابرقهرمان یا به شخصیت داستانی مورد علاقه‌اش تبدیل کند.
اگر فرزند شما علاقه‌مند است، می‌توانید به فکر جذب او به برخی ورزش‌ها یا فعالیت‌های تیمی برای کودکان در سن مدرسه باشید. سایر امکانات شامل فعالیت‌های هنری و صنایع دستی بعد از مدرسه یا در حین تعطیلات است. چیزهای ساده‌ای مانند تماشای تصاویر، رفتن به طبیعت‌گردی یا بازی با اشیایی که معمولا با هم نیستند، میتواند تخیل کودک شما را برانگیزد.
اسباب‌بازی‌های خانگی و فعالیت‌های رایگان می‌توانند به یادگیری و رشد کودکان کمک کنند. آنها اغلب خلاقانه‌ترین راه‌ها برای شما و فرزندتان برای تفریح با هم هستند.
اگر کودک شما نمی‌خواهد بازی کند!
ممکن است مواقعی وجود داشته باشد که کودک شما نمی‌خواهد بازی کند. به عنوان مثال، ممکن است با انجام یک فعالیت مشابه برای مدت طولانی خسته یا بی‌حوصله شود. این امر شایع بوده و معمولا جای نگرانی نیست. اما گاهی اوقات فقدان بازی، یا عدم علاقه به بازی، میتواند نشانه اختلال رشد باشد. در این مرحله باید با یک متخصص بهداشت یا مربی کودک صحبت کنید:
- به نظر می‌رسد کودک شما وارد بازی‌های تعاملی مانند پیکابو نمی‌شود؛
- کودک نوپا شما علاقه بسیار کمی به اسباب بازی‌ها دارد یا از اسباب بازی‌ها به شکل کاربردی استفاده نمی‌کند. به عنوان مثال، کودک شما فقط به چرخاندن چرخ‌های یک ماشین اسباب‌بازی علاقه‌مند است به جای اینکه آن را مانند سایر کودکان هم سن و سال در اتاق بچرخاند؛
- کودک پیش دبستانی شما علاقه‌ای به بازی با کودکان دیگر یا انجام بازی‌های وانمودی ندارد.
بازی، تجربیات ارتباطاتی را در مغز ایجاد کرده که به رشد فیزیکی، شناختی، اجتماعی و عاطفی کودکان کمک می‌کند. تجربه انواع مختلف بازی برای کودکان مهم است. بازی کردن شامل بازی بدون ساختار و ساختارمند، بازی در فضای باز و داخل سالن، بازی انفرادی و گروهی، کاردستی و خلاقانه و غیره است. وقتی بازی تنوع پیدا می‌کند، تاثیر بازی در کودکان بر روی همه جنبه‌های یادگیری و رشد آنها شامل جسمی، اجتماعی، عاطفی و تخلیلی خواهد بود. بازی به کودکان تجربیات حسی، فیزیکی و شناختی متفاوتی می دهد. اگر این مطلب برایتان مفید بود این مطلب هم وقتی والدین بر سر الگوهای تربیتی توافق ندارند چه باید کرد؟ میتواند کمک کننده باشد.
برگرفته از:
.svg){kind=icon}
