مقدمه
مطالعات نشان میدهد که حس بویایی و هیپوکامپ افراد ارتباط قوی و منحصربهفردی باهم دارند. هیپوکامپ (Hippocampus) مرکز یادگیری مغز است.
- هیپوکامپ با حس بویایی ارتباط قویتری نسبت به سایر حواس دارد.
- تحقیقات جدید نشان میدهد که حس بویایی اولیهی انسان بدون اینکه اتصال عملکردی روتین بین هیپوکامپ یا همان مرکز یادگیری و سیستم بویایی تغییر کند، تکاملیافته است.
- ارتباط بین حس بویایی و هیپوکامپ یا همان مرکز یادگیری با تغییرات و نوسانات تنفسی تغییر میکند.
- ارتباط بین حس بویایی و هیپوکامپ در محدودهی امواج تتا (۴-۸ هرتز) است.
- مطابق با مطالعهی جدیدی که در سال ۲۰۲۱ در دانشگاه نورث وسترن توسط "ژو" و همکاران انجام شد، نشان میدهد که رایحه در شاهراه ارتباط عملکردی حرکت کرده و ارتباط بین هیپوکامپ را حفظ میکند.
اگرچه تصور بر این است که در مسیر تکامل انسان، سیستمهای حسی نیز دچار تغییر میشود، اما مطالعهی یاد شده نشان میدهد که ارتباط عملکردی میان حس بویایی و هیپوکامپ یا همان مرکز یادگیری در طول رشد حفظ شده و بدون تغییر باقی میماند.
"ژو" و همکاران در چکیدهی مقالهی فوق بیان میکنند که تحقیقات ما نشان میدهد که قشر بویایی اولیهی انسان از جمله هستهی بویایی قدامی، سلول بویایی و قشر پیری در مقایسه با سایر سیستمهای حسی انسان در حالت استراحت ارتباط عملکردی قوی با هیپوکامپ یا همان مرکز یادگیری قرار دارد.
مطابق با مقالهی فوق نویسندهی ارشد این مقاله، "کریستینا زلانو" و همکارانش در آزمایشگاه علوم اعصاب از تصویربرداری عصبی عملکردی (FMRI) بهمنظور الکتروفیزیولوژی داخل جمجمه (IEEG) استفاده کردند تا به طور مستقیم ارتباط عملکردی میان هیپوکامپ یا همان مرکز یادگیری مغز را با سایر حواس انسان چون شنوایی، لامسه، بینایی و بویایی مقایسه کنند.
"کریستینا زلانو" و همکارانش به این نتیجه رسیدند که ارتباط عملکردی حس بویایی با هیپوکامپ یا همان حس یادگیری مغز در طول تکامل پستانداران تغییر نکرده است؛ لذا بین حس بویایی و هیپوکامپ یا همان حس یادگیری مغز ارتباط عملکردی قوی وجود دارد. محققین از این ارتباط قوی بین هیپوکامپ و حس بویایی به مثابهی یک بزرگراه یاد میکنند.
"کریستینا زلانو" در نشست خبری اذعان داشت که در طول تکامل بشریت انسانها توسعهی عمیق نئوکورتکس را تجربه کردهاند. نئوکورتکس لایهی بیرونی دو نیمکرهی مغز است که در عملکرد حواس، ایجاد دستورات حرکتی، تصمیمگیریها، خودآگاهی و سخنگفتن نقش دارد.
حواس بینایی، شنوایی و لامسه با تکامل انسان و تغییر نئوکورتکس تغییر مسیر دادهاند و بهوسیلهی یک واسطه و قشر ارتباطی به هیپوکامپ متصل میشوند؛ اما حس بویایی تحت این مسیریابی مجدد قرار نمیگیرد و این حس به طور مستقیم با هیپوکامپ یا همان حس یادگیری مغز در ارتباط است.
خاطرات "مارسل پروست" از ارتباط عملکردی میان حس بویایی و هیپوکامپ
یک قرن پیش مارسل پروست در رمان هفتجلدی خود که به نام «در جستجوی زمان ازدسترفته یا یادآوری چیزهای گذشته» (À la recherche du temps perdu) به این نتیجه رسید که چطور بو و طعم میتوانند خاطراتی زنده اما غیرارادی ایجاد کنند.
در جلد اول از رمان Swann's Way راوی عمیقاً یکتکه کیک را وارد فنجان چای میکند و بو و طعم موجود در این کیک آغشته به چای حافظه وی را فعال کرده و سبب میشود تا دوران کودکی خود را به یاد بیاورد. در متن زیر قسمتی از اثر مارسل پروست در کتاب Swann's Way در سال 1922 ارائه شده است:
«یکی از روزهای زمستان بود، زمانی که از بیرون وارد خانه شدم مادرم که متوجه یخ کردن من شده بود به من چای تعارف کرد. اگرچه من عادتی به نوشیدن چای نداشتم و بار اول تعارف او را نپذیرفتم، اما یکباره نظر خود را عوض کردم و فنجان چای را انتخاب کردم.
مادرم یکتکه کیک madeleine به من تعارف کرد؛ زمانی که کیک را به همراه چای نوشیدم بدنم ناخودآگاه لرزید و من بهخاطر تغییرات خارقالعادهای که در وجودم در حال شکلگرفتن بود ایستادم و متوجه شدم که لذتی عمیق وجود من را فراگرفته است؛ اما منشأ این حس را نمیدانستم».
تمایزیافتگی. من یا ما؟
در ازدواج تمایزیافتگی بین خود و همسر ممکن است اتفاق بیافتد. پیشنهاد میکنیم این مقاله را از دست ندهید!
راوی داستان در ادامه شرح میدهد که چطور یکتکه کیک به همراه چای، خاطرات دوران کودکی وی در یکی از شهرهای فرانسه را زنده میکند. راوی از خود سؤال میکند که این حس شادی قدرتمند از کجا به سراغ وی آمده است؟ اگرچه راوی پی برده است که طعم چای و کیک وی را به خاطرات دوران کودکیاش برده است، اما به نظر او عاملی فراتر از طعم و بوی چای و کیک موجب این امر خواهد شد.
پاسخ به سؤال راوی کتاب، کشف اخیری است که هیپوکامپ با حس بویایی ارتباط قویتری نسبت به سایر حواس دارد و منشأ عصبی زیستشناختی خاطرات را روشن میکند.
زمانی که در یک پرسشوپاسخ خبری در اخبار Northwestern سؤالی با مضمون اینکه چرا بوها خاطرات واضحی را به یاد افراد آورده و تداعی میکنند؟ پاسخ دادهمیشود که :«این یک راز ماندگار است. تقریباً تمامی افراد بهوسیلهی حس بویایی خود به خاطرات گذشته و زمان و مکان دیگری منتقل میشوند، تجربهای که افراد با حس بویایی خود کسب میکنند بهندرت با دیدن مناظر یا شنیدن صداها اتفاق میافتد. مطالعات نشان میدهد که رابطهی بخش بویایی مغز و حافظه بسیار قویتر از سایر بخشها است. این یافتهها کمک میکند تا رازآلود بودن این تجربیات آشکار شود».
کووید ۱۹ و رابطه بین هیپوکامپ و حس بویایی
تحقیقات پیشین نشان میدهد که ازدستدادن حس بویایی سبب افسردگی خواهد شد. افرادی که دچار کرونا شدهاند و حس چشایی و بویایی خود را ازدستدادهاند میبایست مورد مراقبت قرار گرفته و سلامت روانی این بیماران علاوه بر سلامت جسمانی آنها مورد بررسی و مراقبت قرار گیرد.
بوها بخش عمیقی از حافظه هستند و ما را به خاطرات مهمی از زندگیمان متصل میکنند؛ لذا ازدستدادن حس بویایی در بیمارانی که دچار کرونا شدهاند بسیار مهم بوده و این افراد از نظر سلامت روانی میبایست مورد مراقبت قرار گیرند، برای مثال بوی جعفری تازهی خرد شده ممکن است خاطرات آشپزی مادربزرگ را برای ما تداعی کند و یا بوی سیگار ممکن است خاطرات پدربزرگ را به یاد ما بیندازد و برای همین است که بوها ما را به خاطرات مهمی از زندگیمان متصل میکنند.
"Guangyu Zhou" نویسندهی اول این مقاله بیان میکند که شناسایی دلیل ازدستدادن حس بویایی در بیمارانی که دچار کووید شدهاند و تشخیص میزان ازدستدادن حس بویایی و نیاز به درمان حس بویایی این افراد بسیار مورد اهمیت و نیاز است. تحقیقات این مقاله در خصوص رابطهی زیاد بین حس بویایی و قسمت حافظهی مغز تحقیقاتی پایه در درمانهای آتی در اختیار محققین قرار میدهد.
"کریستینا زلانو" یکی از نویسندگان این مقاله در انتها بیان میکند که افرادی که به دلیل کووید ۱۹ حس بویایی خود را از دست میدهند مجدداً در بازههای زمانی متفاوتی این حس را به دست خواهند آورد؛ تحقیقاتی نظیر این مقاله پایههایی را برای تحقیقات آتی در این زمینه ایجاد خواهد کرد.
علم بهتر است یا بخشش؟!
تا حالا کسی به شما از تاثیر بخشش در زندگی چیزی گفته؟؟ اگر در مورد تاثیر این کلمه شگفتانگیز در زندگی اطلاعی ندارید، این مقاله مخصوص شماست!
برگرفته از: psychologytoday.com
.svg){kind=icon}
