مقدمه
موضوع مدیریت رابطه‌ی عاطفی از موضوعات مهم و موردنیاز تمامی افراد جامعه به‌خصوص جوانان است که به دلیل شرایط سنی و محیطی بیش از دیگران ممکن است درگیر آسیب‌های روابط عاطفی و آسیب‌های ناشی از عدم مدیریت آن شوند؛ در گذشته به برخی دلایل تمایل انسان برای ایجاد رابطه‌ی عاطفی و خصوصیات رابطه‌ی عاطفی ناسالم پرداخته شد. در این مقاله قصد داریم به ابعاد مسئله‌ی شکست عاطفی که ناشی از عدم مدیریت رابطه است بپردازیم.
از مسائل اساسی در سنین نوجوانی و جوانی موضوع دلبستگی‌های شدید عاطفی به فرد دیگری است. یکی از مهم‌ترین دلایل مراجعه‌ی افراد به مراکز مشاوره و روان‌درمانی، مشکلات در روابط عاطفی و یا فروپاشی آن است.
"راس" برای اولین‌بار علامت‌های شکست عشقی را معرفی کرد: «مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌های شدیدی که پس از فروپاشی یک رابطه‌ی عاطفی بروز می‌کند و عملکرد فرد را در زمینه‌های متعدد مختل کرده و تا مدت زیادی باقی می‌ماند».
به نظر می‌آید یکی از سخت‌ترین و فراگیرترین تجربه‌های فقدان و سوگ را می‌توان در ناکامی ناشی از فروپاشی روابط عاشقانه مشاهده کرد. این فروپاشی، افسردگی و خشم، احساس ناامنی عمیق، احساس درماندگی، گناه، هراس، ناامیدی، بدبینی، بی‌قراری، آسیب‌پذیری، نشانه‌های جسمانی مانند سردرد و آشفتگی در خواب و بی‌اشتهایی یا پرخوری و... را برای فرد ایجاد می‌کند.
بسته به طول مدت زمانی که در مرحله‌ی وابستگی عاطفی شدید بوده‌اید (دورانی که فکر می‌کردید فرد مقابلتان تنها بهانه‌ی زندگی شماست و می‌خواهید تا ابد با او باشید)، پس از قطع ارتباط، حالات عاطفی - روانی و هیجانی متفاوتی را تجربه خواهید کرد. طبیعی است که تا چندین روز پس از پایان رابطه اصلاً حالتان خوب نباشد. به‌هرحال مغز شما مدتی در این برنامه‌ی ذهنی بوده است که صبح با صدای تلفن و پیام محبت‌آمیز آن عزیز سفرکرده بیدار شود، در طول روز بارها با او در ارتباط باشد و حالا چنین منبع تغذیه‌ی عاطفی ناگهان قطع شده است و انگار این خلأ، سیستم ذهنی شما را برهم زده است و طبیعی است که حالتان خوب نباشد!
اما اگر این حالت ناخوشی بیش از معمول ادامه داشته باشد و تا ماه‌ها حالتان بد باشد، حتماً برای تغییر شرایط باید کمک تخصصی دریافت کنید. در رابطه‌های عاشقانه‌ای که ماه‌ها طول می‌کشد، طبیعی است برای مسلط‌شدن بر اوضاع روانی‌مان پس از قطع ارتباط به زمان بیشتری نیاز داشته باشیم.
افت عملکرد، گریه‌کردن، حوصله‌ی کاری را نداشتن و کلافه بودن، از نشانه‌های طبیعی قطع پیوند عاطفی است که باید بشناسید و به خودتان کمک کنید تا آنها را مدیریت نمایید. برای کمک بهتر به خودتان حتما باید پاسخ این سوال وقتی شکست عشقی میخوریم چه باید کنیم؟! هم بدانید.
آسیب‌های ناشی از شکست عاطفی
شکست عاطفی شاید یکی از رنج‌آورترین مشکلاتی باشد که ممکن است برای هر فردی پیش بیاید. هرچند کنارآمدن با درد و رنج ناشی از دوری کسی که از صمیم قلب دوستش داریم و دل در گروی وصال او داشته‌ایم بسیار سخت است، اما این بحران هم مانند بقیه‌ی بحران‌هایی که در طول زندگی پیش می‌آید سپری میشود.
در شکست عشقی، فرد حالتی شبیه سوگ یا ازدست‌دادن یک عزیز را تجربه می‌کند و گاهی در افرادی که دچار شکست عاطفی شده‌اند حالاتی نظیر گوشه‌گیری، زودرنجی، غمگینی، کم‌حرفی، پرخاشگری، اضطراب، مصرف مواد و الکل و... مشاهده میشود؛ بنابراین باید توجه داشت درصورتی‌که روابط دختران و پسران به ازدواج منجر نشود، در اغلب موارد جدایی، بریده شدن پیوند عاطفی و درد و رنج و آسیب‌های عمیق روانی و اجتماعی ناشی از آن محتمل خواهد بود.
به‌عبارت‌دیگر گرما و شوروشوق پیوندهای عاطفی و نیز جذابیت ناشی از روابط دختران و پسران فقط یک طرف سکه‌ی این روابط است. طرف دیگر این سکه اما آسیب‌دیدگی‌های پایدار و زخم‌های عمیق ناشی از جدایی و بریدگی‌های عاطفی، احساسات بادوام سرخوردگی و طردشدگی و خشم و افسردگی ناشی از آن بوده که در انتظار اغلب دختران و پسرانی است که درگیر این روابط می‌شوند و گریبان آنها و خانواده‌هایشان را خواهد گرفت.
لازم است توجه کنیم که اگرچه گسسته شدن رابطه‌ی عاطفی بین دختر و پسر، هر دوی آنها را در شرایطی دشوار و در معرض آسیب قرار می‌دهد، اما در این میان دختران نسبت به پسران به دلیل خصوصیات روان‌شناختی و اجتماعی‌شان، در مقابل این گونه روابط آسیب‌پذیرترند و به همین دلیل لازم است بیشتر مورد حمایت و توجه قرار گیرند.
طبق تحقیقات پژوهشگران در حوزه‌ی روان‌شناسی روابط بین‌فردی، دختران به علت ویژگی‌های روان‌شناختی خود، از طرفی نسبت به روابط اجتماعی حساس‌تر هستند و از طرف دیگر روابط آنها به لحاظ عاطفی سریع پیشرفت کرده و صمیمی می‌شوند و به همین دلیل هم به طور طبیعی در زمان جدایی و بریده شدن این روابط، مشکلات و تنیدگی‌های روان‌شناختی بیشتری را تجربه می‌کنند.
از سوی دیگر در چارچوب نگاه اجتماعی، دختران در این‌گونه روابط در مقابل برچسب‌های اجتماعی کاملاً آسیب‌پذیرتر از پسران بوده و این بدین معنا است که ورود دختران به این‌گونه روابط هزینه‌ی بسیار بیشتری برای آنان به همراه خواهد داشت؛ بنابراین برای پیشگیری از این آسیب‌ها بهتر است از ابتدا وارد عمل شده و از ارتباطات غیرضروری و بدون چارچوب اجتناب کرد.
برخی عوامل زمینه‌ساز شکست عاطفی
می‌توان نکات زیر را به‌عنوان عوامل زمینه‌ساز به‌وجودآمدن شکست عاطفی و افزایش میزان آن برشمرد:
1- به‌وجودآمدن تغییر در ساختارهای ارتباطی
امروزه امکان برقراری ارتباط بین دو جنس بیشتر و از جهاتی آسان‌تر شده و به‌تبع آن احتمال وقوع آسیب نیز بیشتر است. منظور این نیست که باید به‌طورکلی مانع ایجاد ارتباط شد. چنین چیزی نه عقلانی است و نه ممکن. بلکه باید پذیرفت که به‌وجودآمدن زمینه جهت ارتباطات بیشتر، در درون خود، احتمال وقوع ناکامی‌های بیشتر را نیز در بر دارد و برای پیشگیری از وقوع آسیب‌ها، دختران و پسران نیازمند هوشیاری و کسب مهارت هستند.
وقتی شکست عشقی میخوریم چه باید کنیم؟!
وقتی فرد در عشق دچار ناکامی میشود، همانند کسی است که به‌تازگی عزیزی را به علت مرگ ازدست‌داده است...
2- هنجار شدن باورهای اشتباه در مورد روابط عاشقانه
اگر در اذهان عمومی یک جامعه، باورهای غیرواقعی درباره‌ی عشق و پیوندهای نزدیک عاطفی وجود داشته باشد، افراد بیشتر مستعد درگیرشدن در روابط بدون ضابطه و آسیب‌زا خواهند بود. برای مثال شاید برخی افراد این‌گونه فکر کنند که «اگر در زندگی عشقی آتشین را تجربه نکنند ناکام مانده‌اند»، «برای ازدواج حتماً باید عاشق طرف مقابلشان شوند» «عشق کیمیاست و بر هر درد بی‌درمان دواست» و یا سایر باورهای دور از واقعیت را درباره‌ی پیوند عاطفی در ذهن داشته باشند. باید توجه داشت که رسانه‌ها نیز در القای این نوع نگرش غیرواقعی به روابط عاطفی سهم زیادی دارند، پرداختن اکثریت فیلم‌ها و سریال‌ها به عشق‌های رنگارنگ و آتشین و ایجاد جذابیت برای مخاطب در تمایل به ایجاد چنین روابطی تأثیر به سزایی دارد. هم چنین از اثرات فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نیز نباید غافل بود.
برگرفته از:
کتابچه‌ی شکست عاطفی و ابعاد روانی - اجتماعی آن: دکتر منصوره السادات صادقی (با اندکی تغییر)
.svg){kind=icon}
