مقدمه
آیا به دنبال تقویت هوش هیجانی کودکان خود هستید؟ در این مطلب استراتژی‌های فرزندپروری که مربوط به هوش هیجانی(EQ) بالا هستند را به شما آموزش میدهیم تا بتوانید همدلی و آگاهی عاطفی را در وجود فرزندانتان ایجاد کنید و آنها را برای موفقیت مادام‌العمر آماده کنید.
چرا افزایش هوش هیجانی کودکان اهمیت دارد؟
مهمترین وظیفه‌ی شما به عنوان والدین در تربیت فرزندانتان این است که به احساسات آنها احترام بگذارید. اگر شما و همسرتان با هم‌دیگر و بچه‌هایتان با آگاهی عاطفی و همدلی رفتار کنید، احتمال اینکه فرزندانتان از سلامت روان قوی، روابط پایدار و زندگی‌کاری پربار و رضایت بخشی برخوردار شوند، بسیار بیشتر است.
در اینجا چند راهکار ساده برای تربیت کودکان باهوش معرفی می‌کنیم که به ایجاد هوش هیجانی(EQ) در کودک شما کمک می‌کند:
به خاطر داشته باشید که شما نمی‌توانید آنچه را که انجام نمی‌دهید، منتقل کنید.
برای تقویت هوش هیجانی کودکان‌تان به یاد داشته باشید که آنها به طور مستقیم از شما می‌آموزند؛ اعمال شما، خیلی بیشتر از گفتارتان بر روی آنها تأثیر می‌گذارد. اگر نتوانید احساسات خود را از طریق رفتارتان بیان کنید، آنها نیز به احساسات خود احترام نمی‌گذارند.
سعی کنید از فرزندان خود یاد بگیرید.
کودکان شما، ممکن است آن‌طور که خودتان هوش هیجانی را یاد گرفته اید، یاد نگرفته باشند. آنها به راحتی دوست پیدا می‌کنند و ظرفیت خود را برای شادی حفظ می‌کنند زیرا به طور طبیعی همدل هستند و به طور غریزی آماده هستند تا هیجانات خود را به طور کامل احساس کرده و سپس آنها را رها کنند. بنابراین توصیه می‌کنیم به آنها گوش کنید و از رفتارشان یاد بگیرید. اینگونه، شما هم EQ خود را بالا می‌برید و انعطاف پذیری و احترام متقابل را در خانواده ایجاد می‌کنید.
با فرزند تیزهوش خود چگونه رفتار کنیم؟
در برخی خانواده‌ها کودک یا نوجوان منحصربه‌فردی وجود دارد برای فهمیدن رفتار با این فرزندان تیزهوش این مقاله را از دست ندهید.
در هنگام تقویت هوش هیجانی کودکان‌تان منتظر تکرار تاریخ باشید.
القای ترس در احساسات کودکان بسیار ساده‌تر از آن است که فکر می‌کنید؛ حتی اگر سخت تلاش کنید که این کار را نکنید باز هم اجتناب ناپذیر است. بهتر است فهرستی از چیزهایی که والدینتان در کودکی به شما گفته‌اند بنویسید؛ حتی اگر ممکن است آنها را روی یک کاغذ یادداشت کرده و در کیف پولتان بگذارید تا به‌طور نمادین آنها را در حافظه خود نگه دارید. وقتی خسته و تحریک پذیر هستید، آن لیست را بیرون بیاورید و در حین خواندن آن به احساسات خود توجه کنید. این یادآوری باید شما را از کنار گذاشتن احساسات هشداردهنده‌تان در زمانی که خودتان شروع به بیان این جملات می‌کنید و بروز پیدا می‌کند، باز دارد.
همچنین، هر زمان که سیگنال فیزیکی دریافت کردید که احساسات فرزندتان را نادیده می‌گیرید، برای مشاهده‌ی لحن صدا، حالات چهره و زبان بدن خود هر کاری می‌توانید انجام دهید . اگر می‌توانید به سمت آینه بدوید تا خود را ببینید. اگر آنچه می‌یابید به شما صدمه می‌زند، به فرزند شما نیز آسیب خواهد رساند. به طور دوره‌ای به یاد بیاورید که اگر هدف آن کلمات و عبارات بودید،چه احساسی داشتید. استناد به آن تجربیات دردناک، برای شما دلسردی شدیدی برای تکرار تاریخ به بار می‌آورد.
به یاد داشته باشید که والدین ناراضی، فرزندانی غمگین تربیت می‌کنند.
اگر بابت ناملایمات زندگی، خسته و افسرده شده باشید، فرزندانتان نیز افسرده خواهند شد. شما نمی‌توانید خود را متوقف کنید و هیچ کار خوب دیگری انجام ندهید. پس اگر برای تقویت هوش هیجانی کودکان‌تان ارزش قائل هستید و می‌خواهید فرزندان سالمی تربیت کنید، خود را سالم نگه دارید.
برای افزایش هوش عاطفی در کودکان، زمانی که اشتباه می‌کنید عذرخواهی کنید.
بیایید واقع‌بین باشیم؛ شما هر از گاهی فرزندان خود را ناامید می‌کنید؛ در واقع همه‌ی ما این کار را می‌کنیم. خوشبختانه، شما یک ابزار ساده برای اطمینان از اینکه خطاهای شما آسیب دائمی به آنها وارد نمی‌کند، در اختیار دارید که به آن معذرت خواهی می‌گویند! این کار برای والدین بسیار مفید و نتیجه بخش است.
راهکار تربیت کودکان باهوش
هیچ کس نمی‌تواند پیچیدگی‌های تربیت فرزندان را که هر کدام منحصر به فرد هستند، به فهرستی از قوانین ساده تقلیل دهد. شما از طریق خودآگاهی عاطفی و همدلی، چیزهای صحیحی را برای گفتن و انجام دادن با کودک خود در هر لحظه پیدا خواهید کرد. با این حال، برای هر کودکی، موقعیت‌هایی از دوران نوزادی تا بلوغ به وجود می‌آید که توانایی والدین را در به رسمیت شناختن ارزش احساسات فرزندشان به چالش می‌کشد. البته راه‌هایی برای گنجاندن هوش هیجانی در واکنش‌های والدین به این موقعیت‌ها وجود دارد.
در ادامه چند نمونه از نحوه‌ی اعمال رویکردهای هوش هیجانی بالا، برای چالش‌های منحصربه‌فردی که در موقعیت‌های فرزندپروری شما به وجود می‌آیند، آورده شده است.
ترس از تاریکی
در اینجا یک بازی قدرت معمولی وجود دارد که باعث میشود بزرگسالانی که با EQ به چالش کشیده شده‌اند، احساس کنند که باید موقعیت را به دلخواه خودشان اداره کنند. برای نمونه ببینید که آیا فرزندتان توانسته است یک حضور دائمی در رختخواب شما پیدا کند؟ زیرا نمی‌توانید صدای گریه او را بشنوید و به یاد می‌آورید که در سن او چقدر از تاریکی می‌ترسیدید.
فرض کنید نمی‌خواهید آنها در رختخواب شما در شب حضور داشته باشند. بنابراین جایگزین‌های افزایش هوش هیجانی کودکان این است که با ترس کودک همدردی کنید (نه جانب‌داری) و با هم مشکل را بررسی کنید تا راه‌حلی پیدا کنید که برای هر دوی شما مناسب باشد. ببینید کدام راهکار مناسب است: چراغ خواب؟ عوض کردن اتاق؟ انتقال تخت کودک به قسمتی از اتاق که احساس امنیت بیشتری دارد یا به طور طبیعی روشن‌تر است؟ یا هر مورد دیگر. در مورد برنامه‌ای که زمان سپری کردن شبانه‌ی کودکتان در رختخواب شما را کاهش می‌دهد چه تصمیمی دارید؟ هنگامی که حس می‌کنید میل شما به محافظت بسیار زیاد است، سعی کنید فرض کنید فرزندتان می‌تواند احساسات خود را کنترل کند.
لجبازی و نقش والدین در تقویت هوش عاطفی
وقتی کودک شما در مقطعی مانند بسیاری از کودکان به نادرستی رفتار می‌کند، پاسخ با هوش هیجانی پایین این است که به او بگویید کار اشتباهی انجام می‌دهد. مهم نیست از چه کلماتی استفاده می‌کنید، آنها در هر صورت صدای شما را نمی‌شنوند. راه درست برای تقویت هوش هیجانی کودکان این است که به آنها اجازه دهید اشتباهات خود را مرتکب شوند و از آنها درس بیاموزند. اگر کودکتان به اندازه‌ی کافی به حرف شما گوش نمی‌کند، می‌توانید جمله‌ای مانند «دوست ندارم وقتی کسی با من اینطور صحبت می‌کنه ...» را به زبان بیاورید. همچنین برای مواقعی که شخص دیگری همراهتان است، مراقب همدلی او باشید و از او بپرسید: «به نظر شما این چه احساسی در یک کودک دیگر ایجاد می‌کند؟»
بداخلاقی
ممکن است این عامل را بدانید، زیرا در هر کتابچه‌ی راهنمای نقش والدین در تقویت هوش عاطفی آمده است: در همه‌ی آن کتاب‌ها اذعان میشود که بداخلاقی و کج خلقی کودکان را به طور کامل نادیده بگیرید. این یک پاسخ با هوش هیجانی بالا است؛ زیرا این پیام را می‌فرستد که شما از اداره کردن ناراحتی فرزندتان خودداری می‌کنید. کودکانی که با عصبانیت پاسخی دریافت می‌کنند، عادت‌های عاطفی ناسالمی را یاد می‌گیرند که هنگام بزرگ شدن، به روابط آنها نیز آسیب می‌زند.
طمع و روش مناسب تقویت هوش هیجانی کودکان
گاهی اوقات به نظر می‌رسد که بچه‌ها همه چیزهایی را که می‌بینند، از جمله چیزهایی که به آنها نیاز ندارند و استفاده نمی‌کنند را می‌خواهند. راهکار تربیت کودکان باهوش این است که به عنوان والدین به آنها بگویید که حرص و طمع داشتن، رفتار و اخلاق شرم‌آوری است، اگرچه شما هرگز نخواهید فهمید که آنها سعی داشتند چه جای خالی را از آن پر کنند. پاسخ با EQ بالا از کشف نیازهای منحصر به فرد هر شخص ناشی میشود. از خود بپرسید، «آیا ما این کودک را آنگونه که لایقش است دوست داریم؟»
خیره شدن ها و رفتارهای آزاردهنده
ما معمولا آنقدر عجله داریم که قبل از اینکه کودکمان به کسی که رفتاری آزاردهنده بروز می‌دهد توهین کند، متوقف می‌کنیم، که باعث میشود بچه‌ها در مورد احساساتشان گیج شوند. در این مواقع برای افزایش هوش عاطفی در کودکان، نیازی نیست که حواسشان را پرت کنید یا آنها را تنبیه کنید. درعوض، حس طبیعی آنها را نسبت به کسانی که با کودکان متفاوت هستند، با گفتن جمله‌ای مانند «می‌دانم...، این من را هم آزار می‌دهد،» تصدیق کنید. سپس به فرزندان خود کمک کنید بفهمند که وقتی همدلی ما برانگیخته میشود، بر اساس آن عمل می‌کنیم: «این کاری است که می‌توانیم انجام دهیم تا کمک کنیم که ...»
تقویت هوش هیجانی کودکان با اسطوره‌های دوران کودکی
افرادی که بر اساس نیازهای خود در رابطه با این خیال‌پردازی‌ها بر کودکان‌شان تسلط پیدا می‌کنند، همیشه در نهایت به افراط می‌روند. برای مثال در مورد پری دندان و بابانوئل به طرز شدیدی این موضوع صدق می‌کند، یا برای تشویق این افسانه‌ها تلاش زیادی میشود.
در افزایش هوش هیجانی کودکان، همیشه باید نیازهای کودک حاکم باشد. فانتزی با امید ارتباط دارد، و اگر افسانه‌ای از نظر عاطفی برای دیدگاه کودک مهم به نظر می‌رسد، لازم نیست حباب کودک را به نام صداقت بشکنید. شما هم مجبور نیستید دروغ بگویید؛ کافی است با انتقال این ایده که باور و ایمان ویژگی‌های شخصی هستند، به کودک اجازه دهید خودش تصمیم بگیرد که چه زمانی از این فکر رها شود.
نقش والدین در تقویت هوش عاطفی نوجوانان
نوجوانی برای بسیاری از خانواده‌ها دشواری‌هایی ایجاد می‌کند، زیرا هیچ کس دقیقا نمی‌داند که چگونه باید به تغییرات عظیمی که نوجوانان در حال تجربه‌ی آن هستند نزدیک شود. کودکان با گذر از خردسالی به طور طبیعی از شما دور می‌شوند، اما اگر از احساسات افراطی خود جدا شوید، به خوبی می‌ببینید که آنها ایمن و با آمادگی به دوره‌ی جوانی‌شان نزدیک می‌شوند.
وقتی تغییرات هورمونی، بچه‌های دوست‌داشتنی شما را به شورشی‌هایی غیرقابل پیش‌بینی و تحریک‌پذیر تبدیل می‌کند، به همه‌ی همدلی‌تان نیاز دارید تا آنها را درک کنید و برای تقویت هوش هیجانی کودکان‌تان تلاش کنید. همچنین برای باقی‌ماندن در جایگاه منبع امنیت و خردی که نوجوانان شما بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز دارند، نیاز به آگاهی فعال و دقیق دارید.اگر به این موضوع اهمیت می دهید حتما باید جواب این سوال بیش فعالی کودکان و اختلال کم توجهی چیست؟ هم بدانید.
حتی زمانی که به نظر می‌رسد نوجوانی دنیای شما را وارونه می‌کند، می‌توانید حس تعادل را حفظ کنید، به شرطی که ارتباط عاطفی خود را با فرزندانتان در طول سال‌های کودکی تقویت کرده باشید. احترام متقابل، پذیرش محبت آمیز و تغییرات اجتناب ناپذیری که خانواده‌ها متحمل می‌شوند، و حس شوخ طبعی دائمی به جلوگیری از انشعاب‌های مضر کمک می‌کند. در ادامه چند نکته درباره‌ی واکنش‌های والدین با هوش هیجانی بالا آورده شده است:
به نوجوانان خود یک یا دو وظیفه بدهید که بتوانند به خوبی از پس آن برآیند.
این عادت را باید زودتر از دوران نوجوانی فرزندتان شروع کنید. اگر نوجوانان می‌خواهند مستقل و متکی به خود شوند، باید احساس ارزشمندی قوی داشته باشند. شما می‌توانید با تکیه بر آنها به روشی ملموس این حس را بهشان القا کنید. وقتی تماشای فرزندانتان حس رضایت قوی را در شما برمی‌انگیزد، بایستید و به کاری که انجام می‌دهند توجه ویژه‌ای داشته باشید. احساسات شما احتمالا همدلانه است و به شما می‌گوید که چه فعالیت‌هایی به نوجوانتان انرژی مثبت می‌دهد. سپس می‌توانید تمرکز کنید تا کارهای مهم و انرژی‌بخش را به او محول کنید.
برای تقویت هوش هیجانی کودکان، زیاد درگیر دوست داشتنی بودن خودتان نشوید.
اگر برای شما مهم است که فرزندانتان فکر کنند شما والدین خوبی هستید، در حقیقت به نیازهای خود پاسخ می‌دهید، نه نیازهای آنها! شما باید بتوانید به آنها امکان دهید تا به شیوه‌هایی از خود دفاع کنند که بر سایر نیازها و حقوق خانواده تأثیری نداشته باشد، حتی اگر به نظر می‌رسد که شما را طرد می‌کنند. اجازه ندهید آسیب پذیری شما بر قدرت تصمیم‌گیری‌تان غلبه کند. این کاملا یک اقدام متعادل کننده است، کاری که EQ می‌تواند به شما کمک کند این است که از طریق همدلی و آگاهی فعال به آن دست یابید.
اگر متوجه شدید که مکررا احساس آسیب می‌کنید، از خود بپرسید که آیا این احساسات مانع آگاهی از احساسات نوجوان شما میشود یا خیر. اگر متوجه می‌شوید که دائما به عقب برمی‌گردید تا در نظر فرزندتان دوست داشتنی باشید، زمانی را برای مرور آنچه نیاز دارید اختصاص دهید.
مهمتر از همه، با علاقه و سخاوتمندانه رفتار کنید.
می‌توانید مسئولیت دکمه‌هایی را که نوجوانان در شما فشار می‌دهند بر عهده بگیرید و همچنان به آنها بگویید که دوستشان دارید، حتی اگر به آنها اجازه ندهید همه‌ی کارهایی که ممکن است بخواهند را انجام دهند. در خانه‌هایی با هوش هیجانی بالا، قورباغه‌ها در نهایت به شاهزاده‌ها و پرنسس‌ها تبدیل می‌شوند، اما شما باید ابتدا آنها را ببوسید!
نحوه‌ی واکنش والدین برای تقویت هوش هیجانی کودکان
به شکایاتی که والدین ناراضی از نوجوانانشان می‌کنند دقت کنید: «پسرم یک طرف موهایش را سبز و طرف دیگرش را قرمز کرده است ... دخترم فکر می‌کند من احمق هستم... پسرم نسبت به همه بی احترامی و بی ادبی می‌کند... دخترم وانمود می‌کند که ما را نمی‌شناسد... ما در اتاق او ته سیگار و بسته بندی مواد غذایی ناسالم را پیدا می‌کنیم... او مدام در شبکه‌های اجتماعی حضور دارد و این کار در کارهای مدرسه او اختلال ایجاد می‌کند».
اگر نوجوانی در خانه دارید، احتمالا می‌دانید که چرا این شکایت‌ها ایجاد شده‌اند. نوجوانان ممکن است قبل از اینکه کارهایشان را با شما در میان بگذارند، همه‌ی این تخلفات را مرتکب شوند. خبر خوب این است که همه‌ی این فعالیت‌های به ظاهر طغیان‌گرانه، آزاردهنده، اما کاملا طبیعی و به استثنای سیگار کشیدن، اساسا سالم هستند.
وقتی نوجوانان اینگونه رفتار می‌کنند، شما آنجا هستید تا دوستشان داشته باشید، آنها را راهنمایی کنید و با هوش هیجانی بالا درکشان کنید. شما می‌توانید رفتارهایی را که برایتان ارزشمند است را تعریف کنید. می‌توانید با همدلی به صحبت‌هایشان گوش کنید، حتی زمانی که مباحث‌شان را دوست ندارید این کار را بکنید و هنگامی که محدودیت‌هایی را تعیین می‌کنید، پیام‌های واضح «احساس می‌کنم که ...» را ارسال کنید.
مهم است که از نظر عاطفی با نوجوان خود درگیر بمانید و نشان دهید که به او اهمیت می‌دهید. اما به همان اندازه مهم است که از واکنش بیش از حد که فرزندتان را از شما دور می‌کند و ارتباط را قطع می‌کند، اجتناب کنید. در اینجا چند ایده برای برقراری و حفظ ارتباط صمیمانه بین شما و نوجوانتان آورده شده است.
هنگام تقویت هوش هیجانی کودکان درک کنید که چرا دکمه‌های اعصاب‌تان فشار داده می‌شوند.
اگر نزدیک بودن شما و نوجوانتان منجر به ایجاد جرقه‌هایی میشود، نمی‌توانید امیدوار باشید که دوباره به رابطه‌ی نزدیک خود برگردید. روی احساسات شدیدی که به طور مکرر در نوجوانانتان شعله‌ور میشود تمرکز کنید. وقتی از خود می‌پرسید که آیا اینها احساسات قدیمی هستند یا نه، اجازه دهید احساسات تشدید شوند و ببینید که ماهیت آنها چیست؛ خشم، آسیب، شرم یا ترس؟ بیشتر دکمه‌های داغ به لطف خاطرات احساسی وجود دارند، بنابراین این تمرین می‌تواند به شما بگوید که آیا این شعله‌ور شدن ناشی از رفتار نوجوان شما است یا خاطره‌ای قدیمی در خود شما! اگر هر یک از این موارد است، اکنون باید بتوانید خود را با وجود فرزندتان بهتر کنترل کنید.
- برای افزایش هوش عاطفی در کودکان، خودتان را به جای آنها بگذارید.
قبل از اینکه تصمیم بگیرید، از نوجوان خود بخواهید آن رفتارش که شما را آزار می‌دهد، تغییر دهد؛ زبان بدن و حالات چهره‌ی او را تجزیه و تحلیل کنید تا روحیه‌ی فرزندتان را کاملا درک کنید و واکنش عاطفی او به درخواست خود را تصور کنید. اگر تصور می‌کنید او ناراحت میشود، به این فکر کنید که فرزندتان در مورد موضوع چه چیزی را تهدیدکننده، شرم آور یا سخت می‌داند؟ به عبارت دیگر، ببینید نوجوانتان چه احساسی دارد و چگونه این رفتار آزاردهنده را توضیح می‌دهد؟ بینش همدلانه‌ای که از این تمرین به دست می‌آورید تا حد زیادی شانس شما را برای نزدیک شدن به نوجوانتان افزایش می‌دهد.
جهت تقویت هوش هیجانی کودکان، آنچه را که از یکدیگر نیاز دارید پیدا کنید.
بیان مستقیم علاقه‌ی خود به دانستن نیازهای نوجوانتان، راه دیگری برای استفاده از همدلی برای بازگرداندن شما به یکدیگر است. فرقی نمی‌کند روی یک موضوع خاص یا کل رابطه‌تان تمرکز کنید، می‌توانید با دوست داشتن و احترام متقابل با فرزندتان مذاکره کنید و هر یک از شما فهرستی از سه تا پنج موردی که در آن به یکدیگر نیاز دارید، تهیه کنید. سپس فهرستی از چیزهایی که فکر می‌کنید دیگران در آن موارد به شما نیاز دارند را تهیه کنید. لیست‌ها را باهم مبادله کنید، مقایسه کنید و مشخص کنید که هر یک از شما مایل به انجام چه کاری هستید.
برگرفته از :
.svg){kind=icon}
